ENERJİ BEDELİNE İKİNCİ İNDİRİM, ZAMLI DAĞITIM BEDELİNE DEVAM

Elektrik Tarifelerine Tüm Abone Grupları İçin 1 Nisan 2023 Tarihinden İtibaren Geçerli Olacak Şekilde Yüzde 15 oranında İndirim Yapıldı.!!!

ENERJİ BEDELİNE İKİNCİ İNDİRİM, ZAMLI DAĞITIM BEDELİNE DEVAM

1 Nisan 2023 tarihinden geçerli olmak üzere elektrik tarifelerinde yüzde 15 oranında indirim yapıldı. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun bağımsız Kurulu tarafından 30 Mart 2023 tarih 11776 Sayılı Kararı ile onaylanan tarifelerde yapılan indirimin müjdesi 29 Mart 2023[1] tarihinde Cumhurbaşkanı Sn. Recep Tayyip Erdoğan tarafından kamuoyuna duyurulmuştu.

1 Ocak 2023 tarifelerinde enerji bedeline indirim ve dağıtım bedeline ise zam yapılarak tarifelerin önceki döneme göre aynı kalması temin edilmişti. 1 Nisan 2023 tarifelerinde ise enerji bedeli 1 Ocak 2023 tarifesine[2] göre abone gruplarına göre farklı oranlarda bir kez daha indirilmiş, dağıtım bedeli ise yılbaşında yapılan yüzde 132,4’lük zamlı tarife korunarak fatura toplamında yüzde 15’lik indirim sağlanmıştır. Tarifeyi oluşturan ENERJİ ve DAĞITIM fiyatlarının değişimlerini gösteren tablolar aşağıda yer almaktadır. 

Genel Aydınlatmanın dağıtım ve enerji bedelleri üzerinden dağıtım şirketleri korunmaktadır…

Ocak ve Nisan 2023 dönemlerine ait tarife bileşenleri incelendiğinde enerji bedelinde Genel Aydınlatma tarifesi dışında tüm abone gruplarında indirim yapılmıştır. Tüketim harcamaları Bakanlık ve İlgili Belediyeler tarafından yani kısaca ifade etmek gerekirse kamu kurumları tarafından karşılanan Genel Aydınlatma tarifesinin Ocak’23 dönemi için enerji bedeline yüzde 8,57 ve dağıtım bedeline yüzde 132,4 oranında zam yapılmıştır. Nisan’23 döneminde ise söz konusu bedeller muhafaza edilerek dağıtım şirketlerinin gelirleri korunmuştur.

Dağıtım şirketleri Genel Aydınlatmaya ilişkin elektrik enerjisini kamu şirketi olan EÜAŞ’tan temin etmekte ve tüketime sunulan elektrik enerjisi maliyetlerinin üzerine kar paylarını ve dağıtım bedellerini ilave ederek bedellerini Bakanlık ve İlgili Belediyelerden tahsil etmektedirler. Enerji bedelinin artması doğal olarak dağıtım şirketlerinin kar payını da artırmaktadır. Bu noktada sorunlu olan bir konu, genel aydınlatma sistemine ait elektrik sayaçlarının, Bakanlık tarafından yapılan mevzuat düzenlemeleri ile 2018 yılından bu yana Otomatik Sayaç Okuma Sistemine (OSOS’a) dahil edilememiş olmasıdır. Bu bakımdan, giderleri kamu kurumları tarafından karşılanan genel aydınlatma tüketimlerinin ne kadar sağlıklı tespit edildiği tartışmaya açık bir konudur.

 Nisan’23 dönemi elektrik tarifelerinin düşündürdükleri üzerine…

1. Görevli Tedarik Şirketlerinin EÜAŞ’tan satın aldığı EPDK tarafından onaylanmış elektrik enerjisinin toptan satış fiyatı, son iki ( 2023 yılı 1. Ve 2. Çeyrek) dönemde Resmi Gazetede yayımlanmamıştır. Geçmiş dönemlerde EÜAŞ Toptan Satış fiyatında değişiklik olmasa bile Kurul Kararı olarak Resmi Gazetede yayımlanırdı. Ne oldu da iki dönemdir EÜAŞ Toptan Satış fiyatının yayımlanmasına gerek duyulmamıştır?

• Ocak’2023 dönemine göre, tarife gruplarına göre enerji bedelinde % 48,99 (şehit ve gazi aileleri aboneleri için) ile %16,84 (OG sanayi aboneleri için) arasında indirimler yapılmış buna karşılık tüm abone gruplarının dağıtım bedellerinde her hangi bir değişiklik olmamıştır. Kısaca ifade etmek gerekirse yapılan indirimler ile görevli tedarik şirketlerinin gelirleri düşürülmüş buna karşılık dağıtım şirketlerinin gelirleri muhafaza edilmiştir.  

• Tarife içindeki enerji bedelinde indirim yapılması zorunlu bir durumdur. Çünkü üretim sistemimizde ağırlıklı olarak kullanılan doğal gaz ve ithal kömürün uluslararası piyasalardaki fiyatları 6-7 ay öncesine göre oldukça düşmüştür. Bir diğer husus ise EPDK’nın 2022 yılı Nisan ayında uygulamaya koyduğu Kaynak Bazında Destekleme Bedeli kapsamındaki Azami Uzlaştırma Fiyatının Gün Öncesi Piyasası (GÖP) ve Dengeleme Güç Piyasası (DGP) üzerindeki olumlu etkisidir. Geçmiş aylarda 3.800 TL’ye kadar yükselen Piyasa Takas Fiyatı (PTF) son aylarda 2.200 TL seviyesine kadar gerilemiştir. Perakende satış tarifeleri üzerinde önemli oranda etkisi olan PTF’nın düşmesi, tarife bileşeni olan enerji bedelinde indirim yapılmasını zorunlu kılmıştır.  

• Ancak dağıtım bedelinin bu kadar pahalı olması ve yılbaşında yapılan % 132,4’lük zammın gerekçesi belli değildir. Zira EPDK tarafından yılbaşından geçerli olmak üzere; dağıtım bağlantı, kesme-açma, teknik kalite ölçüm, sayaç kontrol, ödeme bildirimi bırakma gibi hizmet bedellerine yaklaşık % 84 zam yapılmışken benzer hizmetlerin yürütüldüğü dağıtım faaliyetleri için % 132,4 oranında zam yapılmış olması anlaşılır değildir.

• Dağıtım sisteminin işletme ve yatırım faaliyetlerini de kapsayan DAĞITIM bedelinin böylesine yüksek seviyede olmasına (yılbaşında yapılan yüzde 132,4 oranındaki zamlı artışa) neden olan etkenler nedir? 1 Ocak 2016 tarihinden bu yana kamuoyundan gizlenen ancak dağıtım bedeli içinde yer alan;
• Kesintilerin sayı ve süresini azaltmak, enerji kalitesini ve sürekliliğini artırmak adına dağıtım faaliyetlerine ait dağıtım sistem kullanım bedeli mi artmıştır?
• 2023 yılı için TEİAŞ’ın sistem kullanım tarifelerine 2022 yılına göre yüzde 205,9 ve sistem işletim tarifelerine yapılan yüzde 314,2 oranındaki zamlar ile artan iletim tarifesi mi etken olmuştur?
• Sayaç okuma bedeli mi artmıştır?
• Yoksa elektrik dağıtım özelleştirmelerinin üzerinden 10-14 yıl geçmiş olmasına karşın bir türlü amaçlanan oranda gerçekleş(tirile)memiş olan kayıp/kaçak bedeli mi dağıtım bedelinin böylesine yüzde 132,4 oranında artış göstermesine neden olmuştur? 

• Enerji bedelinde yapılan indirim, faturada enerji bedeli toplamı üzerinden tahsil edilen Belediye Tüketim Vergisini de düşüreceğinden Belediye gelirlerine de olumsuz yönde etki edecektir. 2023 yılı Ocak ve Nisan tarifelerinde, dağıtım şirketleri lehine dağıtım bedellerine yüksek oran zam yapılmasına karşın enerji bedelinde yapılan indirimler ile seçim ortamında olduğumuz bu günlerde Belediye gelirlerine önemli ölçüde kısıt getirmektedir.

Yukarıda da ifade edildiği üzere enerji bedelinde yapılan indirimler görevli tedarik şirketlerinin gelirlerini olumsuz etkilemektedir. Ancak görevli tedarik şirketlerinin bölge dağıtım şirketleri ile aynı çatı altında olduğunu da göz ardı etmememiz gerekir.     

• Elektrik tüketim faturası; ENERJİ ve DAĞITIM ile VERGİ bileşenlerinden oluşmaktadır. Düşük kademedeki Mesken abonesinin 2022 yılı sonunda ödediği her 100 TL’sının; yaklaşık 70 TL’sı ENERJİ bedeline, 19 TL’sı DAĞITIM bedeline ve geri kalan 11 TL’lık kısmı da VERGİ (BTV ve KDV) olarak ödemekteydi. Aynı mesken abonesi bugünkü 100 TL’lık faturasının yaklaşık 38 TL’sını ENERJİ bedeline, 53 TL’sını DAĞITIM bedeline ve geri kalan 9-10 TL’sını da VERGİ olarak ödemektedir.

Su gelirlerinin düşmesi hidroelektrik üretimi olumsuz etkilemekte…

Son 4-5 ay beklentilerin altında gerçekleşen yağmur ve kar yağışları nedeniyle su santrallerindeki elektrik üretimi de düşürmüştür. Ocak-Şubat döneminde Akarsu ve Barajlı santrallardan üretim, toplam üretim içinde yüzde 10,5 seviyesine kadar inmiştir[3].

Su santrallarından elde edilen üretimin düşmesi ve anlık olarak oluşan talebin karşılanması için doğalgaz ve kömür kaynaklı üretime ağırlık verilmesine neden olacaktır. Doğalgaz ve kömür kaynaklı üretimin artışı üretim maliyetlerini etkileyecek ve dolayısıyla perakende satış fiyatları üzerinde olumsuz etki yaratacaktır.

Su gelirlerinin önemli ölçüde düştüğü yaz aylarında, ülkemizde göz ardı edilemeyecek seviyede potansiyele sahip olduğumuz güneş enerjisi kaynaklı elektrik üretiminden maksimum düzeyde faydalanmamızı zorunlu hale getirmektedir. Benzer durum rüzgâr enerjisi kaynaklı elektrik üretimi için de geçerlidir.

Elektrik üretiminde kaynak planlaması yapılarak üretim alt yapımızın yenilenebilir (özellikle güneş ve rüzgâr) enerji kaynakları ile zenginleştirilmesi ve iletim sisteminin de bu yönde iyileştirilmesi öncelikli tercihimiz olmalıdır.

---

[1] https://t24.com.tr/haber/erdogan-acikladi-elektrikte-yuzde-15-dogalgazda-ise-yuzde-20-indirim,1101271

[2] https://direnc.blog/1-ocak-2023-elektrik-tarifeleri-ile-ilgili-bilgilendirme-enerji-bedelinde-indirim-dagitim-bedelinde-fahis-zam/

[3] https://direnc.blog/elektrik-istatistikleri-subat-2023/