AFDD – Ark Hatası Tespit Cihazı
İngilizce bir kısaltma olan AFDD/AFCI (Arc Fault Detection Device – Arc Fault Circuit Interrupter) cihazlar artık Türkiye’nin de gündemine girmek üzere. Elektrik Mühendisleri Odası eğitimlerinde bahsettiğimiz bu cihazların önümüzdeki yıldan itibaren şartname ve yönetmeliklere de girmesini bekliyoruz. Ülkemizde yanlış bir çeviri ile Kaçak Akım Rölesi olarak anılan Artık Akım Anahtarı’nda yaptığımız hatayı bu cihazlar için yapmamak için ortak bir Türkçe Terime ihtiyaç var. Bu nedenle bu terimi TSE’nin TS EN 62606 standardında kullandığı gibi Ark Hatası Tespit Cihazı (AHTC) olarak kullanmayı öneriyorum.
Makalemiz 3 bölümden oluşacak:
- Bu cihazlar ne işe yarar, hangi standartlarda geçiyor, hangi ülkeler zorunlu kıldı?
- Bu cihazlar nasıl çalışıyor?
- AHTC, Artık Akım Anahtarı (Kaçak Akım Rölesi) veya Sigorta (MCB) yerine kullanılabilir mi? Bu cihazların tipleri nedir? Panoya nasıl monte edilecek?
Not: Resimlerin bir bölümü OEZ firmasının sitesinden alındı.
Cihazlar ne işe yarıyor dersek;
Kısaca bu cihazlar alçak gerilim elektrik sistemlerinde ark hatasını önceden tespit ederek devreyi keserek olası yangınları ve kısa devreleri önlemek için kullanılıyorlar.
Alçak gerilim sistemlerinde kontrolsüz arklar üç mod’da oluşur:
Bu konuda OEZ sitesinden aldığım bu resimde aslında güzelce artık açıklıyor: http://www.oez.com/news/arc-fault-detection-devices-afdd
Bu cihazları ısrarla öneren (highly recommended) iki adet standart yayınlanmış durumda
1.IEC 60364-4-42:2010+A1:2014
2. HD 60364-4-42:2011+A1:2015
Her iki standartda TSE tarafından İngilizce olarak satışa sunulmaktadır. HD 60364-4-42:2011+A1:2015 standardında ülkelerin geçişi için 18.12.2017 tarihine kadar süre tanınmıştı. Slovenya ve özellikle bizim için daha önemli bir ülke olan Almanya bu geçişi yaptılar. Almanya DIN VDE 0100-420:2016-02+Amendment A1’i yayınlayarak yeni binalarda AHTC‘yi 18.12.2017 tarihinden itibaren zorunlu kıldı.
TSE tarafından yine İngilizce olarak yayınlanan TS EN 62606 standardında aşağıdaki İngilizce olarak yer alan AHTC için güzel bir açıklama var. Bu cihazlara neden ihtiyaç duyulduğu güzelce anlatılmış. Aynı gerekçeler Mayıs 2018’de İngiltere’de yayınlanan Binaların Yangından Korunması Direktifi yol haritasında da mevcut. 2.bölümde görüşmek üzere.
Emre Metin – Elektrik Mühendisi
TSE EN 62606 Standardı Giriş Kısmı
This International Standard aims to provide necessary requirements and testing procedures for devices to be installed by skilled people in households and similar uses to mitigate the risk of igniting an electrical fire downstream of the device.
Residual Current Devices (RCDs) are recognised as efficient to reduce the risk of fire by detection of leakage current and arcing to ground as a consequence of tracking currents within an electrical installation. However, RCDs as fuses or circuit-breakers are not able to reduce the risk of electrical fire due to series or parallel arcing between live conductors.
During a series arc fault, there is no leakage to ground therefore RCDs cannot detect such a fault. Moreover, the impedance of the series arc fault reduces the load current, which will keep the current below the tripping threshold of the circuit-breaker and the fuse. In the case of a parallel arc between phase and neutral conductor, the current is only limited by the impedance of the installation. In the worst cases of sporadic arcs, the conventional circuit breakers were not designed for that purpose.
Experience and information available confirmed that the r.m.s. current value of an earth fault current caused by an arcing fault, which is able to ignite a fire, is not limited to the rated power supply frequency of 50/60 Hz, but may contain a much higher frequency spectrum that is not taken into account for the testing of RCDs.
It has been recognised that the risk of igniting a fire within an electrical installation can also be a consequence of an overvoltage due to a broken neutral in a three phase installation.
This standard covers devices designed to be installed in a distribution board at the origin of one or several final circuits of a fixed installation.
